3-4 Yaş Arası Çocuklarda "Yaramazlık

Çocuğunuzun Davranışı
Şimdiye kadar çocuğunuzun bakımı çok kolay olduysa da üç yaşına eriştiğinde bir takım zorluklarla karşılaşabilirsiniz. Örneğin genellikle yaramazlık yapmayan çocuğunuzu kua¬förünüze giderken, koltukta uslu uslu oturacağını düşünerek yanınızda götürürsünüz, ama o oturmak yerine etrafta dola¬şıp tezgâhların üstündeki araç-gereci rı. Ya da çantanızdan bir kalem alıp yere resim çizmeye başlayabilir. Eğer bu davranışı konusunda çocuğunuzla tartışmaya gi¬rerseniz, neden bir şeyleri yanlış yaptığını düşündüğünüzü anlamayabilir, ve bu sizi daha da sinirlendirebilir. Hatta, çocuğunuzu sizin koyduğunuzu kurallara göre davranmaya ik¬na etmenizin daha iyi olup olmayacağını merak edersiniz.

Çocuğunuz Neler Düşünüyor, Neler Hissediyor?
Yeni şeyler keşfetmeyi seviyorum. Annem beni yeni bir ye¬re götürdüğünde, görülecek şeylerin hepsini görmeye bayı¬lıyorum. Eğer annem yanımda yürüyorsa, ben keşfetmeye başladığımda beni durduruyor. Ama eğer oturuyor ve he¬men kalkıp arkamdan gelemiyorsa, daha iyi vakit geçiriyo¬rum. İşte o zaman gerçekten çevremdeki yeni şeylerin tü¬münü görme şansına sahip oluyorum. Burası daha önce hiç görmediğim bir sürü şeyle dolu. Hepsini keşfetmeliyim. Bu parlak döşeme, üzerine bir resim yapılsa herhalde daha hoş görünürdü. Annemin çantasında gördüğüm hoş, parlak kalemle şuraya bir tane çizeyim. Bü¬yük bir kız olduğum için, annemin yaptığım her şeyle gurur¬landığını biliyorum. Bununla birlikte, bazen yaptığım şeyler-den hoşlanmıyor, ama neden sinirlendiğini bilmiyorum.
Ne Anlama Geliyor?
"Yaramaz çocuk" yetişkinlerin yakıştırdığı bir kavramdır. Çocuklar yaramazlık yapmak amacıyla harekete geçmezler. "Usluluk" çizgisini aşarken ilgilerini çeken bir şeyle uğraşmaktadırlar. Sonuç olarak, yetişkinler bu hareketlere "yara¬mazlık" etiketini yapıştırırlar, ama çocuğunuzun niyeti asla bu değildir, özellikle de üç yaşında. Eğer çocuğunuz bu aşamada çok meraklıysa ve kendini "yaramazlık" yapacak kadar güvende hissediyorsa, aslında bir çok şeyi doğru yapmışsınız demektir. İçerisinde çocuğu¬nuzun kendini rahat ve güvende hissettiği bir ortam hazırla¬yarak onu çevresinde keşfedecek yeni bir şeyler aramaya davet etmiş olursunuz. Eğer çocuğunuz çok rahat olmasay¬dı, sizin yanınızdan ayrılmaz ve hep bildik şeyleri yapardı. Ve böylece başını derde sokmamış olurdu. Güven içerisindeki çocuklarının meraklı doğasını tama¬men anlayamayan anne babalar bazen onun çevresini kont¬rolden geçirmeyi unuturlar. Çevreyi çocuğunuza uygun hale getirmek sizi bir çok rahatsızlık verici durumdan koruyacak¬tır.

Bu aşamada çocuğunuz, neyin sınırların içinde neyin dı¬şında kaldığından henüz emin değildir. Parlak döşeme, üze¬rine resim yapılabilecek mükemmel bir doğal yüzey olarak görünür. Kağıdı da yoksa başka ne kullanmayı akıl edebilir? Bunu anlamak için sadece bir çocuk gibi düşünmeniz yeter: Hoş kalemler ve hoş bir döşeme birbirine uyar. Bu aşamada, çocuğunuzun niyeti ne canınızı sıkmak, si¬zi incitmek ne de size engel olmak veya başkaldırmaktır. Çocuğunuz sadece keşif yapmakla meşguldür. Çoğu anne baba çocuklarının uygunsuz keşiflerine can sıkıntısı ve sinirle karşılık veriyorsa da sizin, çocuğunuzla bir ve aynı kişi olmadığınızı anlamanız gerekir. Çocuğunuzun yaptığı ve yapmadığı şeylerden bir dereceye kadar kesinlikle sorumlusunuz, ama onun yapmaması gereken bir şeyi yap¬masını engelleyecek kadar ihtiyatlı olmanız da mümkün de¬ğildir. Unutmayın, çocuğunuz hata yaparak, sizin onu hata yapmaması için sıkı kontrol altında tuttuğunuz durumlarda olduğundan daha fazla şey öğrenir.
Yapmanız Gerekenler
• Yeni çevreleri kontrolden geçirin.
Çocuğunuzu yeni bir yere götürdüğünüzde daima orayı bir kontrolden geçirin. Bir gözünüz daima onun için yeni oldu¬ğunu düşündüğünüz, özellikle de kaldırabileceği, eline alabi¬leceği, koparabileceği şeylerin üzerinde olsun. Çocuğunuzun kardeşinin model uçağını parçaladığını fark ettiğinizde, üç yaşındaki çocukların meraklı olduğunu ve her şeyi parçaladıklarını unutmayın. Çocuğunuzun me¬rakına nelerin kurban gidebileceğini araştırın. Sonra da ço¬cuğunuzun ihlâl etmemesi gereken sınırları çizin.

• Çocuğunuza neleri keşfetmenin sorun yaratmayaca¬ğını gösterin.
Çoğunlukla insanlar çocuklarının yeni bir yerde keşfe çık¬masına izin vermekte bir sakınca görmezler, ama ilkönce— bir başkasının malını, itibarınızı ve çocuğunuzu korumak için—bu yeni çevrenin sakinlerinden izin almanız gerekir. Örneğin, dükkanın arka tarafında dükkan sahibinin eski araç-gerecinin bulunduğunu ve çocuğunuzun bunlarla oyna¬ma olasılığı olduğunu keşfedebilirsiniz. Eğer bunlara el sür¬memesi gerekiyorsa, bu araç-gerecin sınırların dışında kal¬dığını, bunların "cız" olduğunu ona açıklayın, ve başka ne yapabileceğini gösterin.
• Başkalarının malını korumaya yönelik sınırlar ko¬yun.
Tıpkı evde aile fertlerinin eşyalarını korumak için yaptıkları¬nız gibi, evin dışında da başkalarının mallarının berisine "cız" sınırları koymalısınız. Çocuğunuz birisinin bir nesneyi eline aldığını görebilir ve neden aynı nesneyi eline almasına izin verilmediğini kavrayamayabilir. Üç yaşındaki bir çocuk mülkiyet hakkında daha fazlasını bilmez. Fakat öğrenmeli¬dir.
• Çocuğunuza yeni şeylere dokunurken izin almayı öğretin.
Çocuğunuz üç yaşına geldiğinde ona yeni gördüğü nesnele¬re bakmak ve dokunmak için gelip sizden izin almasını öğ¬retin. "Unutma, bu dükkân Hakan beyin. İçindeki her şey ona ait. Sana ait olmayan bir şeye dokunmak istediğinde benden izin al" diyerek ona bu kuralı hatırlatın. Daha sonra, çocuğunuz bu dersi iyi bellediğinde doğru¬dan gidip başkalarından izin alabilir, ama bu daha çok dört ya da beş yaşında olasıdır. Şimdilik onun izin alma kanalı sizsiniz. ;
• Çocuğunuzun, yarattığı karışıklığı ortadan kaldır¬masına yardımcı olun.
Kendisi için nelere dokunmasının uygun olup nelerin olma¬dığını öğrenmekte olduğundan, üstünde durmanız gereken en önemli konu bu farkı ona öğretmektir. Unutmayın, Çocuğunuz size başkaldırmamakta ve dik kafalılık yapmamalı tadır. Öğrenmektedir. Bu yüzden, bir hata yaptığında çocuğunuza yardım edin. Bununla birlikte, bütün işi de kendini^ yapmayın. Temizleme ya da düzeltme işine çocuğunuzu da sokun. Bu dersin bir parçasıdır. Olanlar hakkında neler hissettiğinizden emin olun. Çocuğunuz bir hata yaptığı için canınızın sıkılması ve sinirlenmeniz doğaldır, ama bunun acısını çocuğunuzdan çıkart mayın.
İlk olarak içinde bulunduğunuz durumu nasıl düzene sokacağınıza karar verin. Çözüm yollarını düşünün. Neler ol¬duğunu gözleyin ve gerçekten bir hasar meydana gelip gel¬mediğine karar verin. Kuaförde yere saçılmış araç-gereç kö¬tü bir görüntü verir, ama gerçekten kalıcı bir hasar yoktur. Diğer taraftan, döşemenin kalemle çizilmesi geçici bir hasar verir, ama zamanla ortadan kalkar. Gerçek hasan ta¬yin edin ve yaptığınız değerlendirmeyi çocuğunuzla payla¬şın. Sonra da bu durumu bir öğretim fırsatına dönüştürün! Hiç bir şey olmamış gibi konuşun. Durumu gözden geçiriri ki, çocuğunuz için yeni olan başka bir durumla karşılaştığınızda birtakım düzenlemeler yapabilesiniz.
Yapmamanız Gerekenler
• Çocuğunuzu cezalandırmayın.
Cezalandırma sıkıntınızı hafifletmekten başka bir işe yara¬maz. Bir yetişkin olarak duygularınızı çocuğunuza yansıtmaktansa, denetlemeyi öğrenebilirsiniz. Cezalandırmak yeri¬ne ona ne yapması gerektiğini öğretmelisiniz.
• Çocuğunuzu sosyal ortamlara sokmamayı bir çö¬züm yolu olarak görmeyin.
Çocuğunuzu iki yaşındayken başka insanların bulunduğu yerlere götürmeye son vermiş olsanız da, bunu—sağduyu¬nuzu biraz olsun işletiyorsanız—şimdi yapmamalısınız. Çocuğunuz hâlâ nezarete gereksinim duyar, bu yüzden bunu yapabilecek durumda olup olmadığınıza karar verin Ya da başka birinin ona nezaret edip edemeyeceği konu¬sunu değerlendirin. Çocuğunuz muhtemelen, siz orada ol¬duğunuz için bir lokantada sizinle birlikte oturmayı kolaylık¬la becerebilir, ama muhtemelen bir yerde bir süreliğine yal¬nız bırakılmaya hazır da değildir. Hâlâ çok meraklı ve dene¬yimsizdir. Bir orta nokta bulmalısınız.
• Çocuğunuz yaramazlık yaptığı için kötü bir anne baba olduğunuzu düşünmeyin.
Sadece çocuğunuz bir şeyleri karıştırdığı için yetersiz ya da kötü bir anne baba olduğunuz sonucunu çıkarmayın. Ona izleyeceği yollan ve sakınacağı sınırlan gösterip göstermedi¬ğinizi ve gereksinim duyduğu anda zamanında yardımına koşup koşmadığınızı kontrol edin. Çocuğunuzu, merak duy¬gusundan onu ve başkalarını koruyarak, çeşitli gezinti ve et¬kinliklere dahil etmenin yollarını arayın. Fakat çevreyi ye¬terli sonuç alabileceğiniz kadar kolaçan edememişseniz kendinizi suçlamayın. Unutmayın, çocuğunuzun keşfe çık¬ması sağlıklı ve güven içinde olduğunu gösterir.