Üç-Dört Yaşındaki Çocuğunuzun İletişim/Konuşma Becerisi

İki yaş çocukları her zaman harekete ha¬zırdır. Bir şeyler yapmaya bayılırlar ve her zaman meşguldürler. Çocuğunuz 3 yaşına gelir gelmez bu halini Kaybetmez, ama yine de yeni, heyecan verici bir yetenek ortaya çıkıp onun hayal gücünü ele geçirince bu durum yavaşlar. Bu yeni yeteneği gevezeliktir. 2 yaş çocukları muz, sandalye, park gibi pek çok kelime bilirler ve 2-3 kelimelik basit cüm¬leler kurarlar. Ama 3 yaş çocukları söz dizimi, cümle yapısı gibi dilbilgisi kurallarını yavaş ya¬vaş anlamaya başlamıştır ve uzun ve karmaşık cümleler kullanarak iletişim kurarlar. Okul ön¬cesi yıllarda çocuğunuz daha karmaşık bir dil kullanmaya başlar. İhtiyaçlarını ve isteklerini açıkça ifade edebilir, ("Susadım. Bir bardak su alabilir miyim?"); duygularını söyleyebilir, ("Bana, 'Çabuk ol!' dediğinde kalbim kırıldı.") ve biriyle olan problemini çözebilir ("İşte sen bu tavşanla oy¬nayabilirsin. Ben de bununla oynarım.").

4 yaşındaki çoğu çocuk dilbilgisi kurallarını kul¬lanır. Kelimeleri çoğul yapmak için -1ar, -1er eki, geç¬miş zamanı belirtmek için di'li geçmiş zaman eki, ben, sen gibi doğru zamirler ve olumsuzluk ekleri¬ni kullanırlar. ("Yatağa gitmek istemiyorum.") Ancak hâlâ bazı dilbilgisi kurallarını yanlış kullanabilirler. Örneğin, "Ben sandalyeye oturdu." gibi hatalar ya¬pabilirler. Ama 6 ay zarfında bu hatalar da düzele¬cektir. Elbette daha karmaşık yapılar bu yaştaki ço¬cukların kafasını epey karıştırabilir. Edilgen cümle yapısı ("Kedinin yemeği köpek tarafından yenildi.") ve sıralı olaylar ("Parka gitmeden önce burayı temiz¬lememiz gerekiyor.") onun diline birkaç yıl sonra yerleşecektir. Karmaşıklığının ve zorluğunun yanı sıra dil, bu yaştaki çocuklar için yeni bir oyuncak gibidir. Artık basit kelime oyunlarını öğretmenin tam zamanıdır. Size garip gelebilir, ama kafiye oyununu oynarken ilgisiz ama kafiyeli kelimeler söylemeye bayılırlar: Ayı, dayı, kıyı gibi. Örneğin, çocuğunuza "hop" keli¬mesini vererek, gün boyu diğer kafiyeli kelimeleri bulmasını sağlayabilirsiniz. Şarkılar, ninniler, kafi¬yeli kelimeler ve şarkılar çocuğunuzun yeni sesler üretmek için kullanacağı en iyi yöntemlerdir ve bu oyunlar aslında onun beynini daha gelişmiş bir dile hazırlar.

Gelişiminin Temel Aşamaları
Bir Dil Geliştirmek
Tepkilerini fiziksel olarak dile getiren bir bireyden sözel olarak ifade edebilen bir bireye dönüşüm bir gecede olmaz, değişiklikleri adım adım izlersiniz. Başka bir çocuğun oyuncağını elinden zorla almak yerine çocuğunuz ondan oyuncağı isteyecektir. (Ve hatta belki de bu yaştaki çocukların çok sevdiği "lüt¬fen" kelimesini kullanabilir.) İstediğini elde edeme¬yince kendini yere atmak yerine bağırarak, "Sana çok kızdım!" ve hatta, "Senden nefret ediyorum!" di¬yecektir. İlk bakışta bu cümleler size gelişme işare¬ti gibi gelmeyebilir, gerçekten de öyleler. Eğer öfke¬yi yumruklarıyla değil de ağzıyla dile getirmenin ge¬rektirdiği kontrolü düşünürseniz, çocuğunuzun ne kadar büyüdüğünü ve kurallarınıza ("Vurmak yok!") uymak için ne kadar çaba harcadığını anlarsınız. Bu yaşta, çocuğunuz sizinle konuşmaya bayılır, ama kendi kendine de epey konuşur. Hele bazı ço¬cuklar gün boyu kendi kendilerine konuşurlar. 2 yaş çocuğu oyuncak ayısının nerede olduğunu size sorar, ama 3 yaş çocuğu ayıyı ararken kendisine yol gösterecek, "Ayım nerede? Yatağın altında mı? Ha¬yır, burada değil. Dolapta mı? Hayır..." gibi sorular sorar. (Bütün bunlardan sonra bulamadığında ona yardım etmenizi ister.)

Bir gün boyu süren mırıldanmayı endişe verici bulabilirsiniz. Ama aslında gayet iyi bir şeydir. Ço¬cuklar kendi kendine konuşarak hareketlerini yön¬lendirirler ve böylece bir şeyleri tek başlarına yapa¬bilirler. Aslında bu "iç konuşma" (bu yaşta teknik olarak hâlâ dış konuşma olsa bile) onun beyninde önemli nörolojik bağlantıların oluşmasını sağlar, bu da onun karar vermesini ve dikkatini odaklamasını geliştirir. Ayrıca yapılan araştırmalar, çocukların ko¬nuşurken yaptıkları eylemlerin daha başarılı oldu¬ğunu gösteriyor. Çocuğunuzun bu konuşmaları adım adım iç ko¬nuşmaya dönüşecek ve o düşünmeyi öğrenip, yap¬tığı işleri konuşmak yerine düşünmekle yönlendire¬cektir. Çocuğunuzdan çıkan sesleri onun beyninin iyi çalıştığına dair bir kanıt olarak görebilirsiniz.
"Neden?" Yaşı
Okul öncesi çocuklar dili sadece iletişim amaçlı de¬ğil, aynı zamanda öğrenmek için muhteşem bir yol olarak görürler ve onların istekli ve açık beyinleri öğrenme makineleri gibidir. Sizin söyledikleriniz¬den ve yaptıklarınızdan pek çok şey kaparlar, ama yine de daha fazla bilgi isterler. İşte bu yüzden okul öncesi çocukların çoğunun en sevdiği kelime "ne¬dendir. Önünüzdeki yıllar boyunca her gün, "Ne¬den?" ile başlayan bir sürü soru duyacaksınız. Bu çok yorucu olabilir, ama meseleye bir de şöyle ba¬kın: 3 yaşındaki bir çocuğun, "Neden kuşlar uçabi¬liyor da ben uçamıyorum?" gibi sorular sorabilmesi çok olağanüstüdür. Bir yıl önce, bunun gibi sorular sormak aklına bile gelmezdi. Sabrınızın tükendiğini hissettiğinizde çocuğunu¬zun bu sorgulamayı "iyi öğrenmeyi" öğrenebilmek için yaptığını hatırlamanız çok önemlidir. Soru sor¬ma ve cevapları anlama yeteneği, öğrenmenin te¬melidir ve ona sadece okul yılları boyunca değil, tüm hayatı boyunca yardımcı olacaktır.

Çocuğunuza yardım etmek ve onun bilgiye olan İsteğini cesaretlendirmek için sorularına dikkatli ve düşünceli cevaplar vererek onun bu doğal merakını ödüllendirmelisiniz. Hatta bazen cevap, "Bu iyi bir soru, ama gökyüzünün neden mavi olduğunu bilmi¬yorum." bile olabilir. Çocuğunuz sizin bilginizin dı¬şında olan sorular sorabilir, bu yüzden pek çok ko¬nuda kısa ve çocukların anlayacağı bilgi içeren bir çocuk ansiklopedisi edinebilirsiniz. Daha fazla bilgi için çocuğunuza nereye başvuracağını ve alfabetik organizasyonu göstermek, hazır olduğunda aradığı cevapları nasıl bulacağını da öğretir. Bu becerisi ona bütün hayatı boyunca hizmet edecektir. Bazen de çocuğunuzun sorduğu "neden" sorula¬rının amacı, sadece sizin dikkatinizi çekmektir ve genellikle basit ve çoğu zaman anlamsız bir sohbet başlatır. Çoğu zaman, dikkat çekmeyi amaçlayan ve ciddi olmayan sorularla bu sorular arasındaki farkı anlayabilirsiniz. Ama bu gevezelik amaçlı soru¬ların bile bir nedeni vardır. Sabrınız ve zamanınız varsa çoğunuza ilgi göstererek ona gerçek anlamda karşılıklı sohbet etme şansını verebilirsiniz ve ayrı¬ca çok istediği bir şeyi, yani bölünmemiş ilginizi gösterebilirsiniz.