Üç-Dört Yaşındaki Çocuğunuzun Hayal Dünyası

Geçen yıl, çocuğunuzun oyun zamanı oyuncakları elleyerek geçti. Düğmeye ba¬sıp köpeğin havlamasını duymak, yuvarlak şek¬li doğru delikten geçirmek ya da çıkardıkları farklı sesleri duymak için birçok tencereye vur¬mak gibi. Etrafındaki dünya ile ilgili bilgi toplu¬yordu ve etrafını çok somut bir yolla idare et¬meyi öğreniyordu. Rol yaptığı oyunlar basit ve samimiydi, direktifler genellikle oyuncaklar ta¬rafından veriliyordu. Örneğin, oyuncak bir okul otobüsü varsa büyük bir ihtimalle onu yerde yürütürken çocukları okula götürüyormuş gibi yapardı.

Bir yıl, hayal gücü işlemeye başladığı için etrafın¬daki şeyleri sadece oldukları gibi değil, olabilecek¬leri gibi de görebilirler. O okul otobüsü bir çeteyi ta¬şıyan çok hızlı bir araba, bir çocuk arabası ya da kü¬çük yaratıkların yaşadığı bir ev de olabilir. Oynarken düzinelerce senaryo üretir ve daha uzun süre bir işle meşgul olabilir. Hatta bir oyuncakla oyna¬madığı anlarda bile yüzündeki hülyalı bakış sayesin¬de, hayal dünyasında olup olmadığını anlayabilirsi¬niz. Yalnızken hayali oyunu sessiz, içedönük ve özel olur. Siz odaya girdiğinizde durabilir. Arkadaş¬ları ile beraberken ise evcilik, kovboy veya okul oyunları epey gürültülü olabilir. Çünkü her bir ço¬cuk senaryoyu kendisi yazmak ve oyunu başka bir yönde geliştirmek isteyecektir. Çocuğunuzun hayatının diğer safhalarında gördüğünüz bağımsızlık, bu hayali oyuna da yayılacaktır. Siz kendi işlerinizle ilgilenirken, o her gün daha faz¬la yalnız başına oyun oynayacaktır. Sizin nerede olduğunuzu ve ne yaptığınızı bilmek istemekle birlikte artık kendisini çok eğlendiren yeni arkadaşıyla, yani daha fazla sizden ayrı zaman geçirmek isteyecektir.

Muhteşem Taklit Dünyası
Yetişkin bakış açısından, okul öncesi çocukların dünyası küçük ve sınırlıdır. Çocuğunuz iş yaparken peşinizde dolanır, bir iki arkadaşına gider, belki anaokuluna ya da kreşe gider. Ama her nereden bakarsa baksın hayal gücü sayesinde evren onun için çok büyük, hatta sınırsızdır. Önünüzdeki iki yıl için¬de de bu hayal gücü tam anlamıyla gelişecektir. Bu yaştaki çocuklar hayali oyunlarla saatlerini geçirebilirler. Süper kahramanlar, öğretmenler, anneler, ke¬di yavruları ve dinozorlar olurlar. Okul öncesi çocuklar televizyonda gördükleri olayları veya gerçek hayatta yaşadıkları deneyimleri tekrarlarlar ve beklenmedik, kötü veya sihirli şeyle¬ri içeren tamamen yeni senaryolar yaratırlar. Bir so¬pa ejderhaları öldüren bir kılıca, bir tava bir bebe¬ğin beşiğine, bir lastik güzel bir bileziğe ve bir sa¬pan bir gitar teline dönüşür.
Bir çocuğun hayal gücü okul öncesi yıllarda ne¬den artar? Aslında fantazi çocuğunuzun zihinsel büyümesinde ve gelişmesinde önemli bir rol oynar ve gün boyunca karşılaştığı korkutucu, akıl karıştı¬rıcı bilgileri anlamasına yardımcı olur. Taklit oyunu¬nun değeri hayatının her yönünü kapsar.

Fantazilerin büyümesini destekleyen yönleri şöyle sıralana¬bilir:
Duygusal olarak. Küçük çocuklar kendi duyguların¬dan olduğu kadar arkadaşlarının, ailelerinin, kar¬deşlerinin ve öğretmenlerinin ifade ettikleri duygu¬lardan da sıkılabilirler. Uydurdukları senaryoların gü¬venli sınırları içinde hayal kırıklıklarını, korkularını, öfkelerini, neşelerini oyunlaştırırlar, duygularını gö¬rüntüye dönüştürürler ve anlarlar. Örneğin, odasını temizledikten hemen sonra odayı dağıttığı için ona kızarsanız, başka bir gün bebeği ile oynarken sizin ona söylediğiniz, "Nasıl yaparsın? Odayı daha yeni temizlemiştim!" gibi kelimeleri bir papağan gibi tek¬rarladığını duyabilirsiniz. Oluşturduğu bu senaryo hem sizin görüş açınızı anlamasına yardım eder ve bir empati oluşturur hem de gerçek dünyaya eksik¬liğini hissettiği bir kontrol duygusu verir. Bu duygu da onun kendine olan güvenini yeniler. Çocuklar önemliden önemsize her şeyi kendi yaşlarına ve se¬viyelerine göre algılar ve oyunlaştırırlar. Küçük ço¬cuklar genellikle evcilik oynarken daha büyük ço¬cuklar polisçilik, itfaiyecilik, bankacılık, doktorculuk oynarlar veya gerçeküstü karakterlere bürünürler.
Sosyal olarak. Taklit oyunu çocukların sosyal geli¬şimlerini iki yönde arttırır. İlk olarak, iki çocuk kendi uydurdukları bir senaryo ile uğraşırken, şimdiye ka¬dar edindikleri temel sosyal becerileri kullanmak zo-rundadır: Paylaşma, sırasını bekleme, yardımlaşma, uzlaşma ve problem çözme. Çocuğunuz arkadaşıyla oynarken onu dinleyin. Büyük bir olasılıkla yardımlaş¬manın klasik bir örneğini duyacaksınız: "Hadi sirkteymişiz gibi yapalım.", "Evet. Ben aslan terbiyecisiyim sen de palyaço ol.", "Hayır! Ben aslan terbiyecisi ol¬mak istiyorum.", "Tamam. Her ikimiz de aslan terbi¬yecisi olalım." Sosyal gelişmeyi yükselten ikinci fak¬tör ise çocukların seçtiği rollerdir. Bir hâkim veya bir öğretmen rolü oynayarak çocuklar, her bir karakterin kişiliği, iş tanımı ve görevleri hakkında bilgi edinirler.

Entelektüel olarak. Oyun sırasında çocuğunuzun keşfettiği en önemli alanlardan biri de dildir, çünkü okul öncesi çocuklar hâlâ aktivitelerini anlatma eği¬limindedirler. Çocuğunuz oyuncağını tarif etmek için doğru kelimeyi araştırırken, bir anlamda kelime bilgisi alıştırmaları yapar. Oynarken neler olduğunu anlatırken söz dizimi ve cümle yapısı üstünde çalı¬şır. Diğer çocuklarla veya yetişkinlerle oynuyorsa yeni kelimeler, yeni araçlar kullanarak bir şeyleri farklı yollarla söyleyip anlayışlarını daha da gelişti¬rirler. Oyun süresince gelişen tek şey dil değildir. Çocuğunuz uydurma senaryolarla uğraşırken aslın¬da bebekliğinden daha farklı bir öğrenme biçimi ge¬liştirir. Yan tarafı üstünde duran bir kutunun bir ara¬ba ya da uzay gemisi olduğunu düşünür, "kasiyer" olan arkadaşına para verdiğinde yeni bir dolgu oyuncak "satın alabileceğini" anlar. Ortak bir amaç doğrultusunda arkadaşları ile çalışırken, fikir birliği oluşturmayı ve diğerlerinin fikirlerini kullanarak ye¬ni, yaratıcı ve çözümleyici fikirler üretmeyi öğrenir.